Διέξοδος η οικονομία των αναγκών

Όποιος παρακολουθεί με επιμέλεια  την πορεία της ελληνικής οικονομίας θα πρέπει να έχει κατανοήσει επαρκώς  ότι το πρόγραμμα οικονομικής σταθεροποίησης  έχει  εκτροχιαστεί, και κανείς δεν  μπορεί να ισχυριστεί ότι, τα περιβόητα πρόσθετα μέρα των 11,88 δις €, όταν  αποφασιστούν, θα το επαναφέρουν, σε τροχιά θετικής εξέλιξης,  με το έλλειμμα κάτω του 3%,  την οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης και τους προϋπολογισμούς με πρωτογενή πλεονάσματα, για να αυτοεξυπηρετείται το τεράστιο χρέος μας των 300 δις €. Είναι βέβαιο ότι θα ακολουθήσουν και άλλα, πολλά μέτρα στο μέλλον.

Μόνο ανόητοι θα μπορούσαν να ισχυριστούν το αντίθετο. Όσο για τη γραφική μνημονιακή κυβέρνηση, προσπαθεί απεγνωσμένα να κερδίσει πολιτικό χρόνο, αξιοποιώντας το νέο πολιτικό όπλο που εφεύρε και καθιέρωσε  το ΠΑΣΟΚ, την επικοινωνιακή πολιτική με τους αποδιοπομπαίους εχθρούς, στο μοναδικό ίσως τομέα που παράγει έργο.

Τα αδιέξοδα

Η Ελλάδα είναι παγιδευμένη σε ένα αδιέξοδο στροβιλισμό, μεταξύ των θανατηφόρων διπλών ελλειμμάτων (προϋπολογισμού και ισοζυγίου εξωτερικών πληρωμών), του υπερβολικού χρέους της και της συντηρούμενης ύφεσης. Μετά από τρία περίπου χρόνια αυστηρής «δημοσιονομικής προσαρμογής», η μείωση του δημοσιονομικού κόστους είναι μικρή και αβέβαιη, σε αντίθεση με το κοινωνικό κόστος που είναι τεράστιο, τα μακροοικονομικά επιτεύγματα ασήμαντα και το ΑΕΠ κατακρημνίζεται(-25%).

Οι τιμές των ειδών πρώτης ανάγκης δεν μειώνονται, όταν οι αμοιβές βυθίζονται στο βάραθρο της άγριας λιτότητας και η ανεργία ίπταται σε δυσθεώρητα ύψη. Το κράτος με τις οριζόντιες περικοπές μισθών και συντάξεων και τη στάση πληρωμών, ρίχνει νερό στο μύλο της ύφεσης. Το ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών μειώνεται ελάχιστα, μόνο από την αύξηση των εξαγωγών, ενώ οι εισαγωγές συνεχίζουν ακάθεκτες την πορεία τους, που δικαιολογείται από το «λίπος» που συνεχίζει να συσσωρεύεται από τη φοροδιαφυγή, την εισφοροδιαφυγή τη φοροκλοπή, την κερδοσκοπία (υποτιμολογήσεις, υπερτιμολογήσεις, επιστροφή ΦΠΑ, κατάρρευση των ασφαλιστικών ταμείων, όργια τοκογλυφίας). Τρία χρόνια ύφεσης και άγριας λιτότητας για τα συνήθη υποζύγια (μισθωτούς και συνταξιούχους)  και η περίφημη φορολογική μεταρρύθμιση παραμένει στα αζήτητα. Το ποιό περίεργο φαινόμενο, που δεν μπορεί να εξηγηθεί εύκολα,  είναι  η διατήρηση των εξαγωγών σε  πολύ υψηλά επίπεδα, που αποκλείουν τη δημιουργία  ετήσιων πρωτογενών πλεονασμάτων για την εξυπηρέτηση του υπέρογκου χρέους. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών  όταν ξέσπασε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση το 2007, ήταν -23,7 δις € και διατηρείται από τότε σε υψηλά επίπεδα. Το 2011 σε συνθήκες κορύφωσης της κρίσης χρέους, παρέμεινε στο -21,1 δις €. 

Διέξοδος η ρύθμιση του εμπορικού  ελλείμματος

Η πιο πάνω εκτίμηση επιβεβαιώνεται από τον επιφανή οικονομολόγο Ντάνιελ Γκρος διευθυντή του Κέντρου Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής (CEPS), στις Βρυξέλλες (Βλ. Καθημερινή 09/09/2012).

«Ο κ. Γκρος τόνισε  ότι το μεγάλο πρόβλημα της χώρας είναι το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, η συνεχιζόμενη ύπαρξη του οποίου αποδεικνύει στις αγορές ότι η χώρα μας δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνη της. Το γεγονός ότι το ισοζύγιο παραμένει ελλειμματικό μετά τόσα χρόνια ύφεσης στη χώρα αποτελεί μυστήριο(!) για τον κ. Γκρος,  ο οποίος αναφέρεται στο παράδειγμα των Βαλτικών  χωρών και της Βουλγαρίας, που κατάφεραν να το μηδενίσουν σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Αν η Ελλάδα αποκτήσει πλεονασματικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, τότε θα ανοίξει ο δρόμος επιστροφής στις αγορές ανεξαρτήτως από καθυστερήσεις στη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος  εκτιμά ο κ. Γκρος».

 Η πρότασή του συνδέεται βεβαίως με την επιβολή έκτακτης φορολογίας (π.χ. αύξηση του ΦΠΑ) σε προϊόντα που δεν αποτελούν είδη πρώτης ανάγκης, όπως τα είδη πολυτελείας, τα αγαθά και οι υπηρεσίες  που προέρχονται από το εξωτερικό (σε ηλεκτρονικά είδη, ηλεκτρικά, είδη μόδας και αξεσουάρ,  αυτοκίνητα, ταξίδια στο εξωτερικό κ.α), πρόταση που αποτελεί στην ουσία μια μερική εικονική υποτίμηση το €, σε συγκεκριμένα είδη εισαγωγής καθώς και υπηρεσιών, μέσω της υψηλής φορολόγησής τους. Η πρόταση αυτή μπορεί τελικά κατά τον κ. Γκρος να γίνει αποδεκτή και από την Τροϊκά αφού θα είναι προσωρινή. Αν και η έμμεση αυτή υποτίμηση θα δημιουργούσε πληθωριστικές πιέσεις και  επιπτώσεις σε όσους εμπορεύονται ξένα αγαθά, ο κ. Γκρός τη θεωρεί αναγκαία. Προκειμένου να ενισχυθεί η εγχώρια παραγωγική βάση και να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των αγορών προς τη χώρα προοπτικά. 

Οικονομία των αναγκών

Η πρόταση αυτή του κ Γκρός είναι πολύ σημαντική, γιατί ένας οικονομολόγος που διευθύνει ένα ιδιωτικό οικονομικό ίδρυμα υψηλού κύρους στην καρδιά της Ένωσης  κατανοεί  επί της ουσίας την αναγκαιότητα της οικονομίας των αναγκών. Αντιλαμβάνεται ότι η  οικονομία των αναγκών αποτελεί την ενδεδειγμένη  οικονομική πρόταση διεξόδου μιας χώρας που ήταν   εγκλωβισμένη στο επικίνδυνο σπιράλ,  υπερδανεισμός-υπερκατανάλωση- υπερχρέωση και κατέρρευσε μετά τη διακοπή του εξωτερικού δανεισμού. Ο ΣΥΡΙΖΑ με τη συμβολή του Συνασπισμού έχει ενστερνιστεί αυτή την εναλλακτική οικονομική πρόταση πολύ πριν από την κρίση και την έχει προβάλλει δημοσίως στην Ελληνική κοινωνία.

Ήρθε επομένως η ώρα να αγωνιστεί για να γίνει η πρότασή του αυτή, υπόθεση της αγωνιζόμενης ελληνικής κοινωνίας, του συνδικαλιστικού κινήματος,  των κοινωνικών και επιστημονικών οργανώσεων. Αρκεί μόνο να κατανοηθεί από το λαό ότι η οικονομία των αναγκών δεν στρέφεται εναντίον των πραγματικών αναγκών του, ούτε αποτελεί δογματική διέξοδο που οδηγεί σε   στερήσεις αγαθών και υπηρεσιών (τύπου πρώην ανύπαρκτου σοσιαλισμού), που σχετίζονται με την υγεία , την παιδεία, τη  διαβίωσή του, την ποιότητα ζωής, την κοινωνική προστασία, την προοπτική της ανάπτυξης της οικονομίας με οικολογικά όρια. 

Απλά αντιπαρατίθεται ως εναλλακτική οικονομική πρόταση, με την αποκρουστική και αδιέξοδη νεοφιλελεύθερη πολιτική,  καθιερώνει την αξιολόγηση από τους εργαζόμενους και την κοινωνία  των πραγματικών αναγκών τους και των επιλογών τους για μια, κοινωνικά αποδεκτή, παραγωγική αναδιάρθρωση, υπερβαίνει τα ψευδοδιλλήματα (ανάπτυξη ή δημοσιονομική εξυγίανση, μέσα ή έξω από την ευρωζώνη, Ευρώ ή Δραχμή, Μνημόνια ή καταστροφή), αντιπαρατίθεται με την πολιτική της μνημονιακής κυβέρνησης, καταρρίπτει το μύθο Μνημόνια για τη σωτηρία της πατρίδας, ανοίγει δρόμους διεξόδου και για τις άλλες δοκιμαζόμενες χώρες του ευρωπαϊκού νότου, δημιουργεί προοπτικές  για  κυβέρνηση τη Αριστεράς στην Ελλάδα.